Generał Józef Dwernicki

3 września 1973 r. z okazji 200 rocznicy istnienia szkoły społeczeństwo miasta Stoczka ufundowało szkole sztandar i przyjęła ona imię gen. Józefa Dwernickiego.

Życiorys gen. Józefa Dwernickiego

Generał Józef Dwernicki urodził się 19 marca 1779 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny ziemiańskiej z Podola, której majątki znajdowały się w Zwalu i Balinie nad Zbruczem. Kształcił się w szkole rycerskiej. Na trwałe z wojskiem związał się od roku 1809, gdy jako ochotnik z grupą 80 swoich ludzi przekroczył Zbrucz i wziął udział w wojnie Księstwa Warszawskiego z Austrią. Walczył pod Tarnopolem, Zaleszczykami, Wieniawką. Wojnę zakończył w stopniu kapitana. Został też odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Uczestnik kampanii napoleońskiej na Rosję 1812 roku, dowodził 15 pułkiem ułanów. Przebył z nim drogę do Moskwy i powrotną do Paryża. Mężnie walczył nad Berczyną, pod Lipskiem, Clagą, na rogatkach Paryża. Za tę kampanię został awansowany do stopnia pułkownika i odznaczony: Krzyżem Kawalerskim, Srebrnym Krzyżem francuskim Legii Honorowej, Złotym Krzyżem Legii Honorowej (osobiście przypiął go cesarz Napoleon) za wykazane męstwo pod Wirtenbergiem 13.10.1813 r.

Po utworzeniu Królestwa Polskiego płk J. Dwernicki wraz z wojskiem polskim wrócił do kraju. Przez 12 lat dowodził 2 pułkiem ułanów na Lubelszczyźnie (Lubartów), później w Suwałkach. Na polecenie naczelnego wodza, Wielkiego Księcia Konstantego, płk J. Dwernicki opracował regulamin jazdy polskiej. W pewnym okresie popadł w niełaskę Wielkiego Księcia Konstantego i był pomijany w awansie.

Stopień generała brygady otrzymał dopiero w 1829 roku podczas koronacji cara Mikołaja I na króla Królestwa Polskiego. W międzyczasie płk J. Dwernicki otrzymał kolejne odznaczenie: Order Św. Anny z brylantami, Św. Stanisława II klasy z gwiazdką, Św. Włodzimierza III klasy. Było to wyrazem docenienia zdolności dowódczych J. Dwernickiego.

Po awansie na generała J. Dwernicki został skierowany do Sieradza, gdzie objął dowództwo I Brygady Dywizji Strzelców konnych, następnie 3 Pułku Strzelców Konnych. Tu zastał go wybuch powstania listopadowego.

Z polecenia Naczelnego Dowództwa przystąpił do formowania wydzielonego korpusu i skierowano go na prawy brzeg Wisły, którą przekroczył pod Mniszewem. Zmierzał do Łukowa, gdzie zatrzymała się dywizja Fiodora Geismara. Pod Stoczkiem 14 lutego 1831 roku stoczył zacięty bój, w którym rozgromił dywizję F. Geismara. To zwycięstwo uczyniło generała Józefa Dwernickiego sławnym w królestwie, w Cesarstwie Rosyjskim i w Europie. Za to zwycięstwo otrzymał awans na generała dywizji.

W początkach kwietnia 1831roku gen. J. Dwernicki z 7- tysięczynym korpusem został wysłany na Wołyń w celu wzmocnienia powstania. Idąc przez Mniszewo, Ryczywół, Nową Wieś, Kozienice, Kurów, Lublin i Zamość zniósł po drodze oddziały rosyjskie. Powstanie na Wołyniu nie wybuchło. Po zwycięskich bitwach Beresteczkiem i Boremlem, wobec ogromnej przewagi Rosjan (40 tysięcy), gen. J. Dwernicki został zmuszony do przekroczenia granicy austriackiej pod Terpiłówką i Klebanówką, gdzie cały korpus został internowany i złożył broń.

W listopadzie 1831 roku gen. J. Dwernicki udał się na emigrację do Francji, następnie do Anglii. Rodzina gen. J. Dwernickiego opuściła Zawale. Żona generała, Julianna, uciekając przed Rosjanami zaziębiła się, później zmarła w 19831roku. Trzy córki wyszły za mąż: Hortensja za ks. Romana Puzynę, Olimpia Kraińska i Aleksandra Żelska. Syn Tytus powrócił do Zawala. Zmarł w 1848 roku. W 1834 roku gen. J. Dwernicki ożenił się ponownie z Aliną de Brok. Z tego związku miał 3 synów: Józefa, Klemensa i Jana.

Będąc na emigracji, gen. J. Dwernicki prowadził działalność polityczną, społeczną i kulturalną. Był współzałożycielem Komitetu Polskiego, Towarzystwa Wzajemnej Pomocy i innych. Założył szkołę polską, która przetrwała do lat 50- tych naszego wieku. Był gościem wybitnych osobistości, w tym cesarza Ludwika Napoleona.

Do kraju powrócił w 1848 roku i osiadł we Lwowie. Był osobą powszechnie szanowaną, ale ubogą. Trapiły go zgryzoty i choroba. Letnie miesiące spędzał w Łopatynie u Adama hr. Zamojskiego, gdzie oddawał się myślistwu. Tam w dniu 22 listopada 1857 roku zmarł i tam został pochowany.